Overzicht, Print versie

Naar een gewetensvolle samenleving

Rita Bylsma

2012w36 Vr

Een samenleving waarin niet telt wat we weten en we niet van elkaar weten wat we hopen is een gewetenloze samenleving.

Macht weggeven

In een gewetenloze samenleving geven we de macht over onszelf weg. Macht komt niet alleen van geweld. Een samenleving kan ook de macht over zichzelf afgeven door zich te houden aan verkeerd begrepen moraal. Als iemand iets zegt dat je niet aanstaat en je roept dan meteen dat hij liegt, dan is dat natuurlijk onfatsoenlijk. Maar als we dat te ver doortrekken, dan geef je leugenaars macht. Als zeggen dat iemand liegt helemaal nooit kan, ook niet als het overduidelijk is dat iemand liegt (en dat kan gewoon gecontroleerd worden), dan geeft dat leugenaars macht. Dan gaat `fatsoen' zo belangrijk worden dat niet meer telt wat je weet.

Van elkaar weten

Een samenleving waarin wel gestreeft wordt naar rechtvaardigheid, maar waar misdrijven die niet te bewijzen zijn, niet eens meer als misdrijven beschreven mogen worden, omdat dat `toch geen zin heeft' en `alleen maar tijd kost', dan verliezen we de mogelijkheid van elkaar te weten wat we afkeuren en goedkeuren. En daarmee verliezen we de basis van een samenleving. Hoe kunnen we ons beschermen tegen kwaadwillenden als we niet van elkaar weten wat we hopen, als we niet weten waarover we het eens zijn? Een samenleving die stopt te praten over idealen, omdat dat `niet efficiënt is', levert zich uit aan graaiers en oplichters.

Een geweten hebben betekent dus elkaar laten weten wat je hoopt. Een geweten hebben betekent ook handelen vanuit wat je weet.

Doen alsof je niet weet wat je wel weet

Als je wéét dat graaiers vrij spel hadden, dan maak je dat toch meteen onmogelijk? Dan laat je dat systeem toch niet op dezelfde manier doorgaan? Als het te laat is om die graaiers erop te pakken, dan wéten we met zijn allen dat er iets grondig is misgegaan en daar verandert niets aan door een houding van: `O, dan is het dus ook geen misdaad en dan laten we het zo'. Als we de banken wel moeten redden, omdat we ze nodig hebben, dan betekent dat toch niet dat we de graaiende directeuren moeten redden? Er moet bepaald werk gedaan worden, zij zijn dat werk niet.

Doen alsof je niet weet wat je wel weet, dat is gewetenloos.

Graaiers en oplichters

In deze samenleving hebben graaiers en oplichters het gevoel dat zij benijd en bewonderd worden om hun macht en rijkdom. Gun je hun behalve die macht en rijkdom dat gevoel ook nog?

Als jij graaien en oplichten afkeurt, zorg dan dat anderen weten dat jij dat afkeurt en welke activiteiten jij graaien of oplichten vindt. Als wij van elkaar weten wat we hopen, maken wij de samenleving in plaats van die ons te laten voorschrijven.

Graaiers en oplichters kosten in hun totale leven veel meer dan ze ooit eventueel bijdragen. Maar zij vinden dat ze het meeste bijdragen want zij weten van aanpakken. Ja, geld. En ze `zorgen voor' werkgelegenheid door luxe producten te kopen en/of een directeursstoel te bezetten. Is dat `zorgen voor'? Ze werken heel hard. Ja, want graaien en oplichten lukt niet zomaar, daar moet je je wel voor inspannen. Ze verdienen veel geld, dus het is goed wat ze doen. Inderdaad, geld dat als `loon', `salaris', `winst', `bonus' of `gouden handdruk' wordt ontvangen, noemen we `verdiend geld'. Maar dat betekent niet altijd dat de ontvanger het verdiend heeft.

Graaiers en oplichters beschouwen zichzelf als `topondernemers'. Maar het zijn niet de mensen die bedrijven opbouwen. Zijn er eigenlijk nog wel `topondernemers' die ook ondernemers zijn? Als jij een ondernemer bent, denk je dan dat wat goed is voor `topondernemers' ook goed is voor jou?

Wie moet zich schamen?

Nu moeten bejaarden zich schamen omdat ze alleen maar geld kosten. Wat raar, we weten toch dat iedereen bejaard wordt? Of moeten we ons op tijd van kant maken? De meeste mensen zullen in hun totale leven meer bijdragen dan ze kosten. Ondanks dat we enige jaren bejaard zijn en ondanks dat we allemaal wel eens ziek zijn.

Ook vele gehandicapten zouden daartoe in staat zijn, want voor veel banen maakt een bepaalde handicap niet uit of is slechts een klein oplosbaar obstakel (zoals het realiseren van rolstoelbereikbaarheid). Maar als werkgevers daar geen zin in hebben, gaat het niet door. Moet de gehandicapte zich daarvoor dan schamen?

Hoeveel levert dat schamen ons eigenlijk op? Als mensen uit schaamte zich van kant maken dan kosten ze ons inderdaad niets meer, maar als we zover niet willen gaan, dan kost het in veel gevallen meer om mensen net genoeg te geven om niet te verhongeren dan mensen te laten bijdragen.

Natuurlijk zijn er ook gehandicapten en chronisch zieken die in hun totale leven meer kosten dan ze bijdragen. En die groep wordt groter door milieuvervuiling, gevaarlijk vuurwerk, overbelasting, onveilige medicijnen, onveilige producten, gevaarlijke verkeersituaties en rijgedrag, slechte voorlichting en onveilige werkomgeving, omdat mensen als gevolg daarvan gehandicapt of chronisch ziek worden.

Toezicht

Toezicht op genoemde zaken kan voor een groot deel voorkomen dat mensen ziek of gehandicapt worden. Maar juist mensen die zeggen dat zij zich moeten schamen zijn tegen zulk toezicht.

Onderwijs

Ook kan degelijk onderwijs de situatie verbeteren, omdat we als we degelijk zijn opgeleid, we met zijn allen meer voor elkaar krijgen en het dan niet zo veel uitmaakt dat sommige mensen niet kunnen bijdragen. Maar juist de net al genoemde mensen willen nog meer bezuinigen op onderwijs, terwijl Nederland daaraan veel minder uitgeeft dan andere ontwikkelde landen, zelfs relatief.

Onderzoek

Ook kan onderzoek de situatie verbeteren, omdat dat kennis oplevert waardoor meer mensen genezen kunnen worden, waardoor meer hulpmiddelen ontwikkeld kunnen worden zodat meer gehandicapten en zieken door gebruik van hulpmiddelen goed kunnen functioneren. Maar ook allerlei gewone producten zijn hulpmiddelen die ervoor zorgen dat we met minder moeite meer voor elkaar krijgen, zoals wasmachines, magnetrons, auto's en fietsen. Als die producten veiliger, milieuvriendelijker, duurzamer, gemakkelijker en/of goedkoper in het gebruik worden, worden we ook met zijn allen rijker. Maar juist de net al genoemde mensen willen bezuinigen op onderzoek.


webadres is pdtrg39.home.xs4all.nl/gewetensvolle_samenleving.html
Overzicht, Print versie